HET INGEPLANTE WOORD KAN U REDDEN

De verkondiging op Zondag Cantate

Jakobus 1:21b

Neemt het ingeplante woord aan dat uw zielen kan redden

Gelukkig hebben we in onze Bijbel de Jakobus- brief. Ook Luther is teruggekomen van zijn wens, deze brief maar weg te doen uit de boeken- en brievenverzameling die het Nieuwe Testament is.
Gelukkig dat we de Jakobusbrief nog hebben.
Waarom? Daaruit horen wij óók wat het Evangelie is.

Er zijn kerkmensen die nemen aan, en ze hebben dat uitgangspunt zonder eens
kritisch na te denken - die nemen aan dat alle schrijvers van bijbelboeken en
bijbelbrieven noodzakelijkerwijs hetzelfde geloofden.
De geesten zijn dan nog niet rijp om te kunnen zien welke verschillen er zijn tussen bijbelboeken en bijbelbrieven onderling.

Iemand zal zeggen: wat is het weer moeilijk. Laten we toch gewoon naar het Evangelie luisteren.
Ja, dat mag voor u persoonlijk een wens zijn, maar in de praktijk is het niet
mogelijk om ´gewoon naar het Evangelie te luisteren.'
In de afgelopen eeuw is de kennis over de oorsprong van het Evangelie met sprongen vooruit gegaan. Wij onderkennen nu de enorme invloed die de apostel Paulus heeft gehad op wat wij nu Evangelie noemen. Luther en Calvijn zijn door de brieven van Paulus heengekropen en door hem sterk beïnvloed.
Maar hoe zit het dan met de Jakobusbrief? Ook die draagt het Evangelie uit, maar Luther wilde daar aanvankelijk niet van weten. Hij noemde het een brief van stro, strooien brief.
Waarschijnlijk de oudste brief van het Nieuwe Testament - daar had toch -waarachtig wel meer aandacht en geduld voor mogen zijn.
Nog steeds is het zo, dat veel predikanten eenzijdig door Paulus zijn beïnvloed.
U kunt dat zelfs doordeweeks meemaken.
Stel, uw neemt deel aan een rouwdienst voor een overleden collega. De familie is strenggelovig en de predikant houdt zijn hele preek over zonde en vergeving. Een zogenaamde zware preek.
U bent er niet gelukkig mee en vraagt zich af: is dat nou het Evangelie? Maar ik
kan u dit verzekeren: is die predikant goed onderlegd in de geschriften van
Luther en Calvijn, dan kan hij u onweerlegbare bewijzen leveren. Bewijzen dat
Luther de meeste aandacht had voor een prediking van vergeving en verzoening
omwille van Christus. Deze overtuiging is grotendeels uit de brieven van Paulus
afkomstig. Weet u, dat de Evangelien zijn geschreven na de oudste
Paulusbrieven? Dan ziet u ook de sporen van de overtuiging, dat er verzoening
van de schuld is verworven door voldoening: Christus´ kruislijden, in de
Evangeliën terug.

Luther preekte vaak over de zonden en de schuld, en dat Christus is gekomen om die allemaal te dragen voor ons.
Het was daarom dat Luther teleurgesteld was in de Jakobusbrief. Want die brief spreekt niet over vergeving van schuld of over het lijden van Christus ter verzoening van de schuld.
Conclusie van Luther: dit is geen evangelische brief.
De tijd was nog niet rijp om te erkennen, dat er door sommige
bijbelbrieven-schrijvers toch andere accenten worden gelegd.

De bijbelbrieven-schrijver die duidelijk andere accenten legt, is de apostel Jakobus.
Hij spreekt over de wijsheid; over de onmisbaarheid van de werken; over armen en rijken; over het toekomstige oordeel over ons gedrag; kortom, het gaat hem meer om het leven dan om de leer.
Het is zo waardevol dat er verschillen zijn, want dat kan voorkomen dat wij eenzijdig of zelfs fanatiek worden. Laat toch de godsdienst een terrein zijn waarop we verschillend mogen zijn.
Deze verscheidenheid geeft ook ruimte. Ruimte om u zelf te zijn. Dat maakt ook gastvrij.
Daarom herhaal ik mijn pleidooi voor verschillen:
laat toch de godsdienst een terrein zijn waarop we verschillend mogen zijn.

De briefschrijver Jakobus geeft prachtig onderwijs over de kern van het geloof. Let wel, u hoort hier een stem uit de begintijd, toen er nog weinig op schift gezet was.
Jakobus zegt letterlijk: neemt aan het ingeplante woord, in staat om uw zielen te redden.

Het is bijzonder, hoe uit één zin een wereld van verschil blijkt. Verschil met
de wereldbeschouwingen en de mensvisies rondom de jonge christelijke Kerk.
En het is nog actueel ook, want dit verschil is er nu nog. Talloze landgenoten zijn op de spirituele toer en zijn doorlopend met zichzelf bezig. Therapieën en werkgroepen, cursussen en zelfhulpboeken, tot in elk gehucht in ons land zijn ze te vinden.
Zonder meer bestaat de mogelijkheid dat u bij zoiets baat hebt. Ook voor deze vorm van gestelijk leven is ruimte onder ons. Maar voor hoelang hebt u er baat bij? Want u bent aldoor met u zelf bezig. De onderliggende gedachte is ook, dat u de kracht in u zelf moet vinden. Is er nog sprake van God? Dan is Hij in u, ja u bent zelf goddelijk in uw diepste kern.
Hier hebt u in een notendop de achtergrond van allerlei hedendaagse spiritualiteit.
Uiteindelijk bent u daarin op uzelf aangewezen.

Heel anders spreekt de Jakobusbrief, wanneer deze spreekt over het ´ingeplante
woord.'
Dit is symbooltaal, aan de landbouw ontleend.
De grote landbouwer, beeld van wie God is, laat de dienaren van zijn Woord planten, namelijk zijn Woord planten als een pootgoed of zaaisel.
Het levensbeginsel zit niet reeds in onszelf.
Het komt om zo te spreken van de andere kant.
Het heeft ook iets van een geheimenis. Hoe wonderlijk, hoe een zaad in de donkere aarde opengaat en hoe er een plantje uit groeit.
Neem dat ingeplante woord aan, dringt Jakobus aan. Het is in staat u te redden.
Want het symbool van het ingeplante zaaigoed bevat nog meer inhoud. Het zaaigoed staat vaak tegenover het onkruid - en dat zijn metaforen van de goede vruchten
tegenover de kwade vruchten. Zo ziet u dat het om uw en mijn levensstijl gaat.
´Brengt vruchten voort der bekering waardig,' is één van de stellingen uit de
vroegste prediking van Johannes de Doper en van Jezus. Hiermee stemt Jakobus van
harte in, dat is gemakkelijk op te maken uit zijn brief.

Hoe denkt u hoe uw geloof is, wanneer u alleen onder de invloed van Jakobus' prediking had gestaan?
U hebt dan een sterke geloofsband met de Heere-God, de Bevrijder van Israël. Door de verhalen van Jezus is uw geloofsband nog sterker geworden. Ook passen gedrag en uw daden bij dat geloof. Ze houden u bij uw Bevrijder.
Want, nergens suggereert Jakobus dat uw daden iets verdienen bij God, bijvoorbeeld de zaligheid of de hemel. Wel nee, goede werken houden u bij uw Bevrijder en houden u ook bij uw vrijheid.

Wij weten nu veel meer van het Jodendom dan men in vorige eeuwen kon weten. De meeste groeperingen onder de Joden waren er niet op uit, door goede werken het heil te verdienen.
Goede werken houden u bij uw Bevrijder en houden u ook bij uw vrijheid.
Ze zorgen voor de eenheid van vrijheid en dienst.
De vergeving van zonden en de verzoening van de schuld, waarover Paulus spreekt, staan niet op de voorgrond. Maar wel de omgang met elkaar, in het bijzonder die van armen en rijken.
Het is allemaal in overeenstemming met het Woord dat ingeplant is.
´Neemt het aan,' zegt Jakobus, en dat is hetzelfde als een oproep tot bekering. Keert u af van de kwade vruchten, aanvaardt de goede vruchten.
Dat past bij het Woord dat ingeplant is.
Het is al ingeplant, het is Gods werk dat het u eigen gemaakt wordt.

Toen u nog een kind was, deed u het goede omdat uw ouders het u voorzeiden en voorleefden. Nu u een volwassene bent geworden, doet u het goede omdat het u eigen geworden is. Het hoort bij het ingeplante Woord. Ingeplant als het ware in uw hart. Want zo zegt het de profeet Ezechiël, namens de Heere-God: ´Ik zal mijn Woord in uw binnenste schrijven, en Ik zal het stenen hart uit u wegnemen en een vlezen hart daarvoor in de plaats geven.'

Al wat u het afgelopen kwartier hebt gehoord uit de Jakobusbrief, is met het oog op uw redding en vrijheid. Hoor nogmaals de kanseltekst uit die brief:
Neemt het ingeplante Woord dat uw zielen kan redden.
Dat redden, wat is dat?

In het besef van Jakobus is dat het ontkomen van de aankomende toorn, het naderende oordeel. ´De Rechter staat voor de deur,' zo luidt één van zijn uitspraken.
Velen van ons zijn moderne mensen; wij geloven niet meer in een God die als een dreigende oordeel-veller op ons af komt.
Maar dat oordeel en die toorn zijn er toch wel.
Kijk maar om u heen in deze wereld, in dit land.
Zonder goede vruchten van het ingeplante Woord zinkt onze samenleving weg in schaamteloos egoïsme en harteloos geweld.
Daar waar de verachting van Gods heilzame Woord en Wet, zijn Torah, sterker wordt, daar gaat de liefde van velen verkillen. Dit is al het oordeel, want hier valt de beslissing.
Zonder de liefde kan het ingeplante Woord zijn goede vruchten niet ontplooien. Dit Woord kán redden, maar zal dat ook gebeuren...?
Redding, bevrijding, dat is waar volgens Jakobus gelovige mensen naar mogen uitzien. Het begint in het hier en nu, het is aards en menselijk.
Het is mogelijk -  het Woord kan redden, het is ingeplant. Zo blijft u bij uw Bevrijder en ontkomt u aan het oordeel dat meer en meer nabij is.
Leven op aarde, dat is onze roeping, want Christus is de levensvorst. Niet zozeer verzoener, maar: volgens de Jakobusbrief, overwinnaar en leidsman ten leven.
Van hem en van dat nieuwe leven getuigen wij met gezang 218