NAAKT ZONDER SCHAAMTE

Genesis 2:25 en 3:7

Er gaat geen week voorbij of de nieuwsberichten melden de aanhouding van een man op beschuldiging van seksueel ontoelaatbaar gedrag. Meestal gaat het om een persoon die bekend is en met veel, meestal jongere, mensen omgaat. Maar wat het nieuws niet haalt is het dagelijkse misbruik waaronder onbekende mannen en vrouwen lijden. De meesten doen geen aangifte, vaak uit schaamte.

Schaamte komt al aan het begin van het eerste bijbelboek Genesis voor: in de verhalen van het paradijs en van de zondeval van Adam en Eva.
Er zijn details in deze verhalen die in de bijbeluitleg van de Kerk te weinig aandacht krijgen. Het zijn de naaktheid en de schaamte van de eerste mensen in het paradijs en na de zondeval.

Zeg nooit: het zijn maar verhalen. Joden en christenen hebben ze bewust aan het begin van de bijbel gezet. God is de Eerste en dan komen zijn mensen: hoe gaan zij met Hem en met elkaar om?
Adam en Eva waren naakt maar schaamden zich voor elkaar niet, Gen. 2:25. Dat kwam omdat zij aanvankelijk het volste vertrouwen in elkaar hadden. Zij hoefden niets van zichzelf te verbergen. Zoals zij vertrouwd met God waren, zo waren zij ook vertrouwd met elkaar. Maar dat veranderde.
Volgens het verhaal bedekten zij zich toen hun ogen waren opengegaan: Zij hadden besef van hun misstap gekregen en konden niet meer als vanzelfsprekend op elkaar vertrouwen.
Met schorten van vijgenbladeren aan verborgen zij zich voor God. Ook het vertrouwen in Hem waren zij kwijt.

Vertrouwen is hier een sleutelbegrip. Er zijn jonge meisjes die een naaktfoto van zichzelf sturen naar hun vriendje of vriendinnetje. Het gebeurt nog steeds ondanks het risico. Waarom durven zij het? Omdat zij vertrouwen hebben in de ander.
Ik vind het sturen van zulke foto’s griezelig en groezelig, maar daar gaat het mij nu niet om. Wat mij fascineert is het gebrek aan schaamte. Mijn vraag is: komt dit gebrek aan schaamte door de aanwezigheid van vertrouwen? Vertrouwen is een goede, positieve zaak. Mits dat niet van argeloze kinderen wordt afgeëist door listige mannen die zich voordoen als leeftijdsgenoten.

Maar het zondige ervan dan? De Kerk heeft in verleden en heden zonde en naaktheid als vanzelfsprekend aan elkaar gekoppeld. Zijn dan onkerkelijke partners die niet geloven, zondaren wanneer zij zich niet voor elkaar schamen? Ik vind dat een ongeoorloofd oordeel. Partners die een duurzaam vertrouwen in elkaar hebben, schamen zich niet voor elkaar.

Vertrouwen en betrouwbaarheid zijn twee kanten van een gezonde relatie. In zo’n relatie hoeft er geen schaamte te zijn.
De rechtvaardige zal door diens vertrouwen en betrouwbaarheid leven. Het is mijns inziens de juiste vertaling van de veelgeciteerde profetentekst Habakuk 2:4b.

Dit artikel is geschreven voor 't Zwaantje, het kerkblad van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zierikzee-Zeeland.
Jrg. 29 - no. 153 - najaar 2023