2000-2001


Ds Roskam bezoekt lutheranen in Bulgarije

Via deze pagina kunt u ook
een verslag van het tweede bezoek (in 2001)
van ds Roskam aan Bulgarije lezen.

Lutherse Gemeenten in Bulgarije


In november 2000 ontving de kerkenraad een brief van ds J.A. Roskam, evang.-luthers emeritus-predikant, waarin hij een uitleg geeft van zijn werk in Bulgarije en vertelt waaraan de financiële steun besteed is.

Hij is bezig, lutherse Gemeenten in Bulgarije te helpen, zodat zij meer levensvatbaar worden. Na tientallen jaren van communistische overheersing is er weer een kans dat dit initiatief slaagt. De lutheranen hebben een aanvraag ingediend tot staatserkenning en registratie. Grond om op te bouwen is voorhanden, de eerste Gemeente die wordt opgezet is die van Šumen (Schumen). Met de eerste gelden, totaal ongeveer 3.400 gulden, is al veel gedaan. Dit geld komt van de lutherse Gemeenten Rotterdam, Zierikzee, Bergen op Zoom, Dordrecht en Zeist. Het is ongelooflijk, met welke zorgen de Bulgaarse Gemeenten te kampen hebben. Voor de meesten van ons is het kopen van een boek, het maken van een reis of het voeren van een lang telefoongesprek geen onoverkomelijk probleem. Maar in Bulgarije moet elke cent worden omgedraaid. Relatief kleine bedragen in Nederlands geld vertegenwoordigen er al een vermogen!

Ds Roskam heeft, dankzij zijn uitstekende contacten in de lutherse wereld, diverse instanties bereid gevonden om geld te verschaffen. Enkele locale afdelingen van de Martin Luther Bund hebben een totaal van DM 7.000 toegezegd. Het Institut für Oekumenische Forschung (Straatsburg) wil wel helpen bij het opzetten van een documentatiecentrum. Daar kunnen cursussen worden gegeven. Ds Roskam is ook voornemens, in het begin van 2001 naar Genève te reizen om daar een bezoek te brengen aan het hoofdkantoor van de Lutherse Wereld Bond. Daar zal hij spreken met het hoofd van het Bureau Minderheidskerken.
In januari 2001 wordt ongeveer 13.500 gulden overgemaakt, een bijdrage van lutherse stichtingen in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam.

In april 2001 ontvingen wij een nieuwe brief van ds Roskam waaraan verschillende bijlagen waren toegevoegd. Eén brief was in Russisch schrift, afkomstig van het

Gerechtshof in Schumen. Hierin wordt de lutheranen toestemming gegeven om een officiële Gemeente op te richten. Een andere brief is in het Duits, afkomstig van het Institut für Ökumenische Forschung, onderdeel van de Lutherische Stiftung für Ökumenische Forschung. De opnieuw opgerichte Gemeente krijgt subsidie om iemand af te vaardigen naar een Seminar in Straatsburg.
Ds W. Baan ontving zelf een brief uit Schumen, van de hand van Daniela Kirova, 'secretarin', dat wil zeggen, de secretaris van de kerkenraad. Ds Roskam heeft haar de namen en adressen van de predikanten van de steunverlendende Gemeenten gegeven. Zij bericht de aanvang van de bouw van de eerste lutherse kerk in Bulgarije en bedankt ons voor de financiële steun. Wij zijn welkom wanneer wij eens op bezoek zouden willen komen.

Ds Roskam heeft beloofd, ons op de hoogte te houden. Inmiddels is er weer nieuws. U kunt daar via deze pagina kennis van nemen: het verslag van het tweede bezoek (in 2001) van ds Roskam aan Bulgarije.
(mei 2001)


Uit: Reformatorisch Dagblad, Interneteditie Kerk en Godsdienst 15 mei 2001



De macht van de orthodoxen

Door J. M. D. de Heer

SOFIA - Vraag een willekeurige Bulgaar of hij christen is en de kans is groot dat hij "ja" zegt. Vraag dan of hij in God gelooft en tot je ontsteltenis kan het gebeuren dat hij met "nee" antwoordt. En op de vraag of hij in Jezus Christus gelooft, gaat de deur helemaal dicht. „Waar heb je het over?" „Maar je zei toch dat je christen was?" „Ja, want ik ben een Bulgaar."


Het raadsel dat in zo'n kort gesprekje verborgen ligt, typeert de godsdienstige situatie in Bulgarije. Ruim 80 procent rekent zich tot de Bulgaars-Orthodoxe Kerk. Dan heb je nog zo'n 10 procent moslims, een aantal mensen dat zich tot geen enkele kerk rekent en een handjevol protestanten.
Inhoudelijk stelt de Bulgaarse orthodoxie nauwelijks iets voor. Met Pasen, het hoofdfeest in de Orthodoxe Kerk, zitten veel kerken nog wel vol. Maar minder dan een half procent van de mensen die orthodox gedoopt zijn, bezoekt min of meer trouw de erediensten. Velen geloven zelfs niet in God. Maar als je problemen hebt, kun je altijd nog naar de kerk gaan. Je koopt een kaars, je steekt die aan voor de icoon van een heilige, je ontvangt het avondmaal van de priester en alles is weer in orde, denkt men.
Voor de Bulgaarse baptisten heeft dit tot gevolg dat ze de kinderdoop van andere protestantse kerken wel erkennen, maar niet die van de Orthodoxe Kerk. Ds. Teodor Oprenov, secretaris van de Unie van Baptistengemeenten: „In de orthodoxie is de doop puur een magisch middel waardoor de dopeling gered wordt. Dat heeft niets met geloof te maken."
Verrader
Ondertussen is de Orthodoxe Kerk wel machtig. Haar invloed ontleent ze vooral aan de geschiedenis. De kerk heeft een lange traditie, die teruggaat op de negende eeuw. De orthodoxen zijn er vooral trots op dat mede dankzij de kerk de Bulgaarse cultuur bewaard is gebleven tijdens de vijf eeuwen van Turkse overheersing. En daarom ziet de Orthodoxe Kerk zichzelf als de draagster van de Bulgaarse cultuur. Dus als je Bulgaar bent, ben je orthodox, en als je niet orthodox bent, ben je geen echte Bulgaar. Verlaat je de kerk en word je protestant, dan heet je al gauw een verrader van je land.
Het communistische regime, dat Bulgarije tot 1989 in zijn greep had, voedde zulke ideeën gretig. Net als in andere Oost-Europese landen maakte de Communistische Partij handig gebruik van de Orthodoxe Kerk. Tot hun grote schrik kwamen de Bulgaren er na de omwenteling achter dat het hoofdkantoor van de geheime dienst jarenlang was genesteld in een van de orthodoxe kerken in de hoofdstad Sofia.
Erfenis
De Bulgaars-orthodoxe gedachtespinsels, gecombineerd met de communistische dictatuur, zorgen nog altijd voor een nare erfenis voor de kleine, maar snelgroeiende protestantse groepen in het land. Vanouds werden deze afgeschilderd als sektarisch en dat beeld bestaat nog altijd in de gedachten van veel Bulgaren.
Een bizar voorbeeld is wel de brief die een orthodox priester schreef toen een Amerikaanse protestantse arts naar Bulgarije kwam om de hoognodige medische zorg aan kinderen te bieden. Hij zou volgens de priester de kinderen in het ziekenhuis om het leven brengen, om vervolgens de organen naar Amerika te exporteren.
Maar de orthodoxe argwaan blijkt ook uit de houding van de ouders van Katja Raichinov. Zij is getrouwd met de baptistenjongerenwerker Vladimir Raichinov. „Mijn ouders", zegt Katja, „waren in het begin erg wantrouwend en zelfs een beetje bang. Je staat onder de invloed van de baptisten, zeiden ze. Ik heb gezegd: Kom en zie, ik ga naar een normale kerk met heel normale mensen. Ze kwamen niet, ze vonden de baptisten gevaarlijk."
Langzamerhand wist Katja meer vertrouwen te winnen. Toen ze vorig jaar met Vladimir trouwde, zei haar moeder achteraf dat ze de kerkdienst het indrukwekkendste deel van de dag had gevonden. „Ze leest nu soms zelfs een christelijk boek."

Ondanks alle verdachtmakingen van de kant van de orthodoxie zijn er ook plaatsen waar de verhouding met de baptisten redelijk goed is. Ds. Damian Podgorsky uit Dupnitsa bijvoorbeeld heeft nooit problemen gehad met de Bulgaars-orthodoxe kerk in zijn dorp. „Een priester zei me ooit eens dat ik zijn mensen steel. Toen heb ik gezegd dat als hij een betere boodschap heeft de mensen wel bij hem in de kerk blijven komen."
Een orthodoxe monnik zocht ds. Damian onlangs zelfs op. „Wij zijn broeders, zei hij. De Rooms-Katholieke Kerk is onze grote broer, u onze kleine, die soms niet zo goed luistert."
Ds. Oprenov kan zulke signalen op het platteland wel plaatsen. „In de grote steden moeten de orthodoxe priesters veel voorzichtiger zijn. De kerk verwacht van hen dat ze loyaal zijn aan de orthodoxie en daarom tegen protestantse "sekten" strijden.
Ook Roumen Papratilov, directeur van de christelijke uitgeverij New Man, heeft het idee dat de verhouding tussen de Bulgaars-orthodoxen en de protestanten er soms beter op wordt. Papratilov, kerkenraadslid in de gemeente van ds. Oprenov in Sofia, verzorgde de uitgave van een "kaart van kerkelijk Bulgarije". Daarop staan alle plaatselijke gemeenten ingetekend, van orthodox en rooms-katholiek tot pinkstergroepen en baptistengemeenten. Volgens Papratilov heeft de kaart meegewerkt aan een nuancering van het beeld van christelijk Bulgarije. „Het gangbare beeld was dat je orthodoxe kerken had en verder nog wat sekten. Nu zien orthodoxe kerkleiders hoe het kerkelijk plaatje er in werkelijkheid uitziet. Ik kreeg er zelfs een bedankbrief van een orthodoxe aartsbisschop voor."

Een ander positief signaal vindt hij dat een evangelikaal dagboekje uit Amerika in een Bulgaarse vertaling in een aantal orthodoxe kerken te koop is. Papratilov liet vorig jaar op zijn beurt ruimte voor orthodoxe uitgevers in zijn jubileumcatalogus.

Deze positieve signalen nemen niet weg dat de Orthodoxe Kerk achter de schermen een behoorlijk invloed heeft op de Bulgaarse politiek. De Unie van Baptistengemeenten heeft weliswaar registratie van overheidswege gekregen, maar de regering zal zich in het openbaar nooit ten gunste van protestanten uitspreken. Dat kan ook bijna niet, want in de godsdienstwet wordt de Orthodoxe Kerk de "traditionele kerk" genoemd. Protestantse advocaten hebben tevergeefs protest aangetekend tegen het woord "traditioneel", omdat dit juridisch gezien een nietszeggend woord is.
Vladimir Raichinov vindt de omschrijving overigens een slimme vondst. „De regering zegt niet dat de Orthodoxe Kerk de enige kerk is, dat zou discriminerend zijn. Maar door te zeggen dat ze de traditionele kerk is, geeft ze de orthodoxe kerkleiders wel een wapen in handen om te waarschuwen tegen protestanten. Die zijn immers niet traditioneel Bulgaars, die zijn vreemd."