SCHEPPING TEGEN DE NATUUR

De verkondiging
op de 13de Zondag na Trinitatis

Genesis 1:1

1 Sinds het begin is God schepper,– van de hemelen en de aarde.
2 De aarde
   is woestheid en warboel geweest, ...  Naardense Bijbel

Een lutherse Eredienst is ondenkbaar zonder de h. Schriften. Enkele malen wordt daaruit met nadruk voorgelezen, en, let u daar eens goed op, op allerlei momenten worden kleine fragmentjes gezegd of gezongen. De h. Schriften hebben dus gezag.
Het is wel eens goed om zo nu en dan eens helemaal bij het begin te beginnen: en dan in het bijzonder het begin dat in de eerste tekst van het eerste bijbelboek wordt genoemd:
‘In den beginne schiep God de hemel en de aarde.'’ -  aldus de meest bekende vertaling.

God heeft geschapen, zo staat het hier beschreven. De gangbare uitleg is, dat God, volgens deze vertaling, de kale wereld en de hemel daaromheen schiep. De kale wereld...? Ja toch, want Genesis 1:2 (daarna) luidt: ‘De aarde nu was woest en ledig’.....

U vraagt: ‘Waarom moeten we hier naar luisteren?’
Omdat ik niet tevreden ben met deze uitleg en het rampzalig vind dat bij de uitleg van de eerste bijbeltekst al misverstanden optreden. U moet daarvan weten, om niet met open ogen in de valkuil van het fundamentalisme te duikelen.

Het gaat niet om mijn gelijk, maar om een waarschuwing voor ondoordachte uitleg.
Ondoordacht vind ik de stelling, dat het bijbelse Israël geloofde dat de Heere-God alles gemaakt heeft. Wat voegt dat nou toe aan het oud-oosterse geloof dat een godheid de maker van alles is? Moeten we daarvoor zondagochtend naar de kerk om te horen wat altijd en overal wel geloofd is...?
Waar het mij om gaat, is het unieke van Oude- en Nieuwe Testament u te verkondigen. Met zoiets kunt u verder, dat scherpt de geest en geeft stof tot gesprek met andersdenkenden en andersgelovenden.

Oude- en Nieuwe Testament...! De Schepping komt als het ware opnieuw ter sprake aan het begin van een bijbelboek in het Nieuwe Testament. Het is het Johannes-evangelie dat, net als het boek Genesis,
als eerste woorden heeft: ‘In den beginne...’ – ‘in den beginne was het Woord...’
‘Alle dingen zijn door het Woord geworden,’ zo vervolgt de evangelist, en dat Woord is Christus !

Hier mogen u en ik, als lutheranen, helemaal thuis zijn. Want de Christusprediking is wezenlijk voor onze kerkelijke richting. Het is dan ook vanuit Christus gezien dat wij spreken over schepping.
Niet als oergeschiedenis, niet als letterlijke beschrijving, maar gelovige visie op al wat bestaat.

Ik vind het niet van christelijk geloof getuigen, als we Genesis 1:1 uitleggen op de manier waarop alle oud-oosterse volkeren spreken over hun schepper-goden.
We zouden toch heel rare resultaten krijgen.

Rare resultaten...! Een voorbeeld is die uitleg van de woorden ‘hemel en aarde.’ Dat zou dat de ongevormde aardbodem met de hemel daaromheen zijn. Dus de chaos van aarde en water door elkaar is dan een tussenfase... Maar dan is de God van Israël daar wel verantwoordelijk voor... In dat geval kunnen we net zo goed terecht bij de mythen van de antieke volkeren. Dat komt er van, als we het scheppingsverhaal als geschiedenis zien.

Gemeente, uiteindelijk kunnen wij hier niets mee, en wij lopen risico verwikkeld te raken in vervelende discussies met fundamentalisten die de hele bijbel letterlijk nemen.

Een zuiver uitgangspunt is de openbaring van de Heer, de God van Israël — de openbaring in Christus Jezus. De schriftwoorden: ‘in den beginne schiep God de hemel en de aarde’ mogen wij apart houden en uitleggen met de Johannes-tekst: ‘Alles is door het Woord geworden.’ Dat Woord is Christus.
De chaos van water en aarde is niet door het Woord geworden. Ik geef daar geen positieve uitleg aan, en ik weiger om de Heere-God verantwoordelijk te stellen voor die ‘eerste chaos.’ Dát hoort niet bij het positieve van het ‘in den beginne.'
Eigenlijk staat al het positieve al samengevat in die eerste tekst. Het woord ‘scheppen,’ dat ene begrip alleen al, kan ons op het goede spoor zetten.

U moet beslist precies te weten wat ‘scheppen’ is.
We kunnen het ons gemakkelijk maken en met het Nederlandse woordenboek in de hand ‘scheppen’ vertalen met ‘maken.’ Maar dit schiet te kort.

Bij de Nederlandse lutherse predikanten kunt doorgaans een visie op het Oude Testament horen die als volgt luidt: het Oude Testament is een anti-heidens getuigenis. Dat betekent nú, dat we het woord ‘scheppen’ anders moeten uitleggen dan zoals de oud-oosterse volkeren het deden. Niet ‘maken,’ met behulp van ongevormde materie of zoiets...
Dit is niet de betekenis van het woord ‘scheppen.’

‘Scheppen' is letterlijk: scheiding maken.
Hier is het Evangelie, hiermee begint de openbaring van de Heer !

In den beginne schiep God! Er was ooit chaos, water en grond door elkaar, maar dat is niet naar zijn wil.
Hij grijpt in op de chaos, Hij brengt scheiding aan.
Hij zet al wat bestaat op de juiste plaats!

Luistert u nog eens maar die letterlijke vertaling, uit de Naardense Bijbel, hieronder weergegeven:

1 Sinds het begin is God schepper,– van de hemelen en de aarde.
2 De aarde
   is woestheid en warboel geweest, ...

Er was ooit chaos, water en grond door elkaar, maar de Heer grijpt in op de chaos, Hij brengt scheiding aan. Zo zet hij al wat bestaat op de juiste plaats!
Hiermee kunnen wij verder, want ook in ons bestaan maakt de Heere-God scheiding tussen wat chaotisch is en wat strekt tot ons heil; heil — onze heelheid.
Met deze achtergrond krijgen we beter zicht op de tegenstelling evolutietheorie - gemaakt in zes dagen van de kosmos.
Die tegenstelling is zinloos. Er zijn vooral in Amerika miljoenen bijbellezers die aannemen dat de kosmos in zes dagen gemaakt is. Maar hoe schandelijk putten zij de aarde uit en vervuilen het milieu. Hun ‘Genesis 1 geloof’ draagt geen vruchten.

Daarentegen, onlangs was een zakenman op de televisie die al zijn vrije tijd en veel eigen geld stak in hulp aan verarmde bevolkingsgroepen in Armenië, Tetsjenië en andere in Kaukasische gebieden. Hij legde zijn persoonlijke motivatie uit. "Wij zijn afkomstig van de dieren, en daar moeten wij boven uit. Wij laten het zwakke niet in de steek, zoals dieren doen, maar wij bieden hulp."

Deze motivatie vind ik bijbelser dan heel wat vrijblijvend gepraat over de zogenaamde schepping in zes dagen.

Evolutietheorie of ‘alles gemaakt in zes dagen...?’
Over geen van tweeën gaat het in Genesis 1. Gods scheppen is een scheidende arbeid, een arbeid die als zodanig bevrijdend en heilzaam is. In deze scheppende arbeid eigent Hij zich de hoogste macht toe.

Het gaat om het Evangelie van een God die u en mij heel maakt, vergeving biedt en verzoening schenkt.

Het gaat niet om natuurkundige informatie, over hoe de natuur tot stand gekomen is.
Hoor ook nog eens hoe het Johannes-evangelie spreekt over het Scheppingswoord. Dat Woord is Christus en het was in den beginne bij God de Vader vóór er maar iets geworden is. Dus kijk ik niet eerst naar mijzelf, niet eerst naar hoe ik leef en dat ik moet sterven... Ik neem ook niet een uitgangspunt in al wat ik zichtbaar en tastbaar voor mij heb, mijn succes, mijn verdriet...
Niet het natuurlijke is uitgangspunt, maar Christus is het. Hij was van den beginne bij de Vader.

Een mensenleven lang in de Kerk is nodig om te leren, dat wij enkel door Christus mogen kijken naar onszelf, naar ons leven en sterven, naar heel de natuur om ons heen.
Zo onderwijst het Johannes-evangelie, wanneer het getuigt van het Woord van de Vader waardoor alle dingen zijn geworden. Het scheppende Woord is scheidend, het is als een tweesnijdend scherp zwaard dat u en ik mogen hanteren.
Het is, vergeleken met de eerste woorden van het bijbelboek Genesis, verdieping, radicalisering.

In den beginne schiep God... In den beginne was het Woord... Denk bij de term ‘begin’ niet aan een punt in de tijd. Het Hebreeuwse begrip dekt iets anders. Daarom dat veel vertalers schrijven: ‘In eerste instantie’, of ‘In hoofdzaak.’

Waar gáát het nou eigenlijk om, waar is ons uitgangspunt, wie heeft er de doorslaggevende stem?
Het is het levende Woord dat in ons midden verkondigd wordt. Het is de opgestane Heer die ons een volstrekt nieuw, uniek gezicht geeft, ogen des geloofs zoals dat ietwat plechtig heet.
Dit levende Woord gaat vooraf aan al wat bestaat en gebeurt. U hoeft dan ook niet te tobben met vragen als: hoe kan God die vreselijke ziekten en misdaad en allerlei kwaad toelaten... Waar komen toch al dat bederf en dood vandaan ...
Maar, die horen bij de natuur, en de natuur is wat anders dan de schepping...
De heilige Schriften van het bijbelse Israël verkondigen de Heer als Schepper. De chaos van ziekte, bederf en dood komen niet voor zijn verantwoording, die waren er al. Tegen die chaos heeft Hij zijn scheppende Woord gesproken, een woord van macht, een woord van heelmaking en verzoening.
Ziekte, bederf en dood horen bij de natuur, maar ons geloof is van de natuur niet afhankelijk. Het geloof richt zich op de scheppende Heer-God en op Christus die het levende Woord is.

Dit levende Woord ontvangen wij onder, in en met brood en wijn, het Heilig Avondmaal. Het is tot vergeving en verzoening, het schept het leven dat uit de Heere-God is.
Leven van eeuwigheidswaarde, als een zaad gezaaid in deze wereld, en ontkiemd tot opstandingsleven.
Opstandingsleven waarin wij worden betrokken, zodat wij leven met Christus! Dat bezingen wij met Gezang 351