Johann Spangenberg 1484-1550
Johann Spangenberg bezocht eerst de stadsschool in
Hardegsen, voordat hij overstapte naar de Latijnse scholen in Göttingen
en Einbeck. In Einbeck kreeg hij orgelles van de koster van de Neustädter
Kirche, terwijl een bontwerker hem zang en harpspel leerde. Hij verdiende
zijn levensonderhoud in Einbeck door privélessen te geven aan jongere
leerlingen.
Johann Spangenberg
Hij werd beroepen als schoolrector en predikant in Stolberg. Omdat hij evangelisch preekte, riep de raad van Nordhausen hem in 1524 als predikant naar de St. Blasii-kerk in een groot werkgebied.
Hij oefende deze functie 22 jaar lang uit, gesteund door burgemeester Michael Meyenburg. Hij bekommerde zich vooral om de school, schreef leerboeken, maar was ook theologisch actief, door de Loci van Philipp Melanchthon in vraag en antwoord weer te geven. Daarnaast zijn er van hem stichtelijke geschriften en gedrukte lijkredes.
In 1542 schreef hij in Nordhausen een jaarboek van Advent tot Pasen. Het heet Die Auslegung der Epistel und Evangelien von den fürnembsten Festen durchs ganze Jar. Zijn voorwoord over de Evangelia draagt hij op aan de “Durchleuchtigen Hochgeborenen Fürstin / Frawn Elizabeth / gebornen Marggreuin zu Brandenburg / Herzogin zu Braunschweig und Lüneburg / Witwe meiner gnädigen Frawen” (publicatie Neurenberg, 1582 Johann Spangenberg).
Verder verzamelde hij liederen voor de evangelische gemeente, die hij in 1545 uitgaf. Onder andere is hem op deze manier de overlevering van O Lamm Gottes, unschuldig te danken.
Toen de graven van Mansfeld een generaal-inspecteur voor hun land zochten,
beval Martin Luther op zijn laatste reis Spangenberg aan voor deze functie.
Hij verhuisde naar Eisleben, maar heeft in de korte tijd die hem nog gegund
was, niet veel kunnen presteren.
Hij bekleedde de functie van predikant
aan de St. Andreaskerk en preekte tot vier keer per dag. Na vier jaar
dienstverband stierf Johannes Spangenberg op 67-jarige leeftijd.
Hij dichtte een groot aantal geestelijke liederen en vertaalde
sequenties uit Latijnse gezangen van de 12e en 13e eeuw in het Duits.
Voor een verzameling preken, gedrukt in 1545 bij Cornelius Stern in Lüneburg,
schreef Martin Luther een voorwoord.
Verder bevorderde Spangenberg de
Reformatie door het uitgeven van een uitleg van de lutherse catechismus
in het Latijn en publiceerde hij schoolboeken en een handleiding voor
het voeren van de kerkrekening.
Zijn tweede zoon Cyriacus Spangenberg werd theoloog en historicus. Ook zijn eerste zoon Conrad Spangenberg (* 1525 in Nordhausen; † 10. April 1560 in Mansfeld) werd theoloog
Eerbetoon
In de stad Hardegsen herinnert een Spangenbergweg aan de zoon van de
stad.
In de stad Nordhausen is de Spangenbergstraße naar hem vernoemd.
Aan de zuidgevel van de St. Blasii-Kirche herinnert een bronzen plaquette
aan het werk van Spangenberg in Nordhausen.
Belangrijke werken
Margarita theologica … [M. Blum, Leipzig] 1540 = dt.: Heubtartickel reiner
Christlicher lere …. Joh. Rhau-Grunenberg, Wittenberg 1540 (Digitalisat).
Cantiones ecclesiasticae latinae, dominicis et festis Diebvs, in commemoratione
Cenae Domini, per totius anni circulum cantandae. Per Ioannem Spangenbergum
… Kirchengesenge Deudsch auff die Sontage vnd fuernemliche Feste durchs
gantze Jar zum Ampt so man das hochwirdige Sacrament des Abendmals Christi
handelt auffs kurtzest durch Johan Spangenberg verfasset. [Michael Lotther],
[Magdeburg] 1545 (DKL 1545,14. Digitalisat).
Bron: Wikipedia
